خشک کردن چوب به طور کلی به معنای از بین بردن رطوبت چوب، قبل از استفاده است. به همین جهت قبل از استفاده به عنوان هیزم و یا ساخت مشتقات چوب باید به تناسب نوع سازه از رطوبت چوب کاست. انواع روش های خشک کردن چوب شامل دو دسته اصلی خشک کردن به روش طبیعی و روش مصنوعی است که هر کدام مزایا و معایب خود را خواهند داشت.
آگاهی از چگونگی خشک کردن چوب و روش‌های آن قاعدتا کمک بزرگی برای علاقه‌مندان به سازه‌های چوبی خواهد بود. چه بسا، رطوبت بیش از حد در چوب باعث تاب خوردگی، ترک و حتی شکستگی سازه چوبی خواهد شد.
3 روش اصولی خشک کردن چوب
باتوجه به اینکه دو دلیل اصلی: نجاری و تبدیل چوب به هیزم، سبب می شود تا آگاهی از روش‌های چوب خشک کنی برای از بین بردن رطوبت چوب پر اهمیت گردد. از این رو می‌توان انواع روش های خشک کردن چوب را به 3 مورد اصلی تقسیم بندی کرد.
- خشک کردن یا خشک کنی چوب با هوا
- خشک کردن چوب در کوره
- خشک کردن چوب در سوله
پیشنهاد مطالعه: چوب درخت گردو
خشک کردن چوب بوسیله هوا
خشک کردن چوب بوسیله هوا به روش طبیعی خشک کردن چوب نیز مرسوم است. چرا که عامل از بین بردن رطوبت چوب، نور خورشید و باد طبیعی است. به نحوی که الوارها پس از برش در ردیف‌های عمودی و افقی بر روی پالت قرار داده می‌شوند. تا فضای کافی جهت جریان یافتن هوا بین الوارها ایجاد گردد.
از آنجایی که پالت از سطح زمین فاصله دارد؛ همین امر سبب می‌شود تا رطوبت زمین به الوارها منتقل نشده و هوا از زیر پالت نیز جریان داشته باشد.
شایان ذکر است این روش حدود 6 الی 9 ماه و یا حتی چند سال ( به تناسب شرایط هوایی منطقه) زمان می‌برد تا رطوبت چوب را بکاهد. با این حال این روش دارای معایبی چون موارد زیر است.
معایب روش خشک کردن چوب با هوا
- خشک شدن آهسته که ناشی از جریان کم هوا یا رطوبت زیاد است و از سویی ممکن است باعث ایجاد لکه روی چوب شود.
- خشک شدن سریع، که به دلیل جریان بیش از حد هوا ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به ترک خوردن و حتی شکافته شدن چوب شود.
- در صورتی که از الوار جهت ساختن مبلمان یا سایر مشتقات چوبی که به رطوبت 6 تا 8 درصد نیاز دارند، استفاده گردد. خشک کردن از طریق هوا به خودی خود نتیجه خوبی را حاصل نمی‌کند. چراکه تا حدود 18 درصد از رطوبت چوب را از بین خواهد برد.
مزایای روش خشک کردن چوب با هوا
- هزینه کمتر: استفاده از این روش هزینه کمتری دارد (در واقع، زمانی که نیاز به خشک کردن الوار در هوا تا رطوبت 18 تا 25 درصد دارید، مقرون به صرفه تر است.)
- کیفیت بالا: محصولات نهایی خشک کردن با هوا معمولا چوبهایی با کمیت و کیفیت بالاتر و نمونه چوبهایی هستند که کارایی بیشتری نسبت به خشک کردن در کوره دارند.
- رنگ پذیری بهتر: الوارهایی که از خشک کردن هوا بدست می‌آیند رنگ های زنده‌تری دارند.
پیشنهاد مطالعه: چوب درخت ملچ
خشک کردن چوب در سوله
این روش شامل قرار دادن الوارها در سوله‌ای است که دیواره ندارد و در نتیجه مانع از تماس مستقیم الوار با نور خورشید و بارندگی می‌شود. از این رو جریان هوا به خوبی بین الوارها درحرکت است.
سرعت خشک کردن چوب در سوله اغلب با استفاده از پرده‌های مشبک پلاستیکی تنظیم می‌شود، به نحوی که پرده‌ها در شرایط آب و هوایی مرطوب باز می‌شوند و در شرایط آب و هوایی گرم و خشک جمع شده و به اصلاح کنار زده می‌شوند.
معایب روش خشک کردن چوب در سوله
هزینه بالا: به نسبت الواری که قرار است خشک شود، سرمایه گذاری بیشتری را می طلبد.
مزایای روش خشک کردن چوب در سوله
- مقدار زیاد الوار: در این روش میزان الوار بیشتری را به نسبت روش قبل می‌توان خشک کرد.
- رطوبت کم: در این روش رطوبت نهایی الوار معمولاً بیش از 20 درصد است.
خشک کردن چوب در کوره
کوره‌ها محفظه‌های بسته‌ای هستند که می‌توان گردش هوا، دما و رطوبت نسبی را در آنها کنترل کرد. تا رطوبت چوب به نقطه خاصی کاهش یابد که در آن هیچ نقصی در خشک شدن وجود نداشته باشد. انواع مختلفی از کوره‌ها وجود دارد که برخی از آنها شامل:
- سیستم‌های خلاء
- انواع گرمایش و هواکش سنتی
- خشک کن‌های فرکانس رادیویی … است.
پیشنهاد مطالعه: چوب درخت بلوط
خشک کردن چوب در کوره ممکن است مستقیماً با استفاده از گاز طبیعی یا الکتریسیته یا به طور غیرمستقیم با مبدل های حرارتی با بخار گرم انجام شود.
در حالی که خشک کردن کوره بسیار موثر است، اما هزینه نصب و نگهداری کوره‌ها بسیار بالا است، مگر اینکه ارزش گونه‌های خاصی از الوار سبز به اندازه کافی بالا باشد تا خشک کردن آنها در کوره به صرفه محسوب شود.
مزایای روش خشک کردن چوب در کوره
- رطوبت کم: الوارهای خشک شده از طریق خشک کردن کوره دارای رطوبت کمتری نسبت به خشک کردن با هوا هستند.
- این روش اصلا به شرایط خارجی بستگی ندارد: کوره‌ها را می‌توان در کشورهایی با شرایط آب و هوایی خنک یا مرطوب به راحتی مورد استفاده قرار داد.
- نتیجه کنترل شده: چوب را می‌توان تا هر میزان رطوبت کم و دلخواه خشک کرد؛ زیرا شرایط خشک شدن نسبتاً قابل کنترل است.
- رطوبت یکنواخت: رطوبت یکنواخت بیشتری در سراسر چوب مشاهده می‌شود.
- الوار روشن‌تر: کوره‌ها به نسبت روش های دیگر سریعتر هستند و الوارهای درخشان‌تری تولید می کنند.
- مدت زمان کم: مدت زمان خشک شدن و همچنین وجود عیوب خشک شدن تا حدود یک سوم نسبتاً کاهش می‌یابد.
- خشک کردن در کوره احتمال رشد کپک و پوسیدگی چوب را در حین حمل کاهش می‌دهد. چراکه قارچ‌های تخریب کننده چوب و لکه آب نمی‌توانند در چوب هایی با رطوبت 20 درصد یا کمتر رشد کنند.
معایب روش خشک کردن چوب در کوره
- سرمایه گذاری اولیه بالا: کوره‌ها معمولاً بسیار گران هستند و همین سبب می‌شود که سرمایه گذاری اولیه بالا رود و همچنین از آنجایی که لازم است کوره‌ها به طور کامل در 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته کار کنند هزینه‌های انرژی نیز بالا خواهد بود.
- چوب رنگ اصلی خود را از دست می‌دهد: چوب خشک شده با این روش اغلب حدود 20 درصد رنگ خود را از دست می‌دهد، که این امر به دلیل دمای بالای کوره است.
- چوب‌های خشک شده شکننده‌تر هستند: چوب‌های تولید شده شکننده‌تر هستند و به راحتی می‌شکنند یا خرد می‌شوند، به خصوص زمانی که قرار است چوب‌ها با ابزارهای دستی یا اره‌ها و چاقوهای برقی برش بخورند.
بهترین روش خشک کردن چوب
از آنجایی که برای استفاده از چوب جهت ساخت مشتقات آن چون: ساخت و ساز، ساخت مبلمان،تولید انواع میز روستیک، هیزم و … نیازمند میزان رطوبت خاصی در آن هستیم؛ از این رو ابتدا باید بدانیم پس از خشک شدن الوار در هر سه روش چه میزان رطوبت استاندارد در چوب حاصل می‌شود.
- میزان رطوبت چوب در ساخت مبلمان: 12-8 %
- میزان رطوبت چوب جهت مصارف در فضای باز: 17-15 %
- میزان رطوبت چوب جهت ساخت آلات موسیقی: 8-6 %
- میزان رطوبت چوب جهت ساخت و ساز: 20-12 %
- میزان رطوبت چوب جهت هیزم: 20 %
به طور معمول، انتخاب روش خشک کردن چوب به کارخانه تولیدی آن و نوع چوب ارائه شده بستگی دارد. بسته به نیاز متقاضی و تولیدات کارخانه، درصورت نیاز به چوبهایی کاملا طبیعی که نیاز به خشک شدن آهسته دارند، روش خشک کردن در هوا الویت بیشتری نسب به روش کوره دارد.
در واقع انتخاب انواع روش خشک کردن چوب بسته به استفاده نهایی الوار دارد؛ به عنوان مثال در صورت نیاز به سطوح رطوبت 8-12%، مانند استفاده در کارخانه های مبلمان، الوار در کوره خشک می‌شوند و در زمانی که استفاده نهایی از الوار به رطوبت کمتر نیاز نداشته باشد، خشک کردن در هوا معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همیشه به یاد داشته باشید که در انتخاب چوب هنگام استفاده در ساخت مشتقات آن، باید اطمینان حاصل کنید که رطوبت چوب کمتر از 7٪ در آن وجود دارد. همچنین، داشتن یک رطوبت سنج برای کمک به تعیین دقیق یا صحیح میزان رطوبت بسیار مهم است.
هنگامی که چوب شما به این سطح رطوبت رسید، آماده کار است و اکنون می توانید صنایع چوبی و صنایع دستی عالی را بدون نگرانی از هرگونه نقص احتمالی ناشی از رطوبت ناخواسته در چوب تولید کنید.
چرا قبل از استفاده از چوب باید آن را خشک کرد؟
این یک قاعده است که همیشه باید الوار خود را قبل از استفاده خشک کنید. چراکه استفاده از الوار خیس یا سبز اغلب منجر به ترک خوردن یا تاب برداشتن سازه شما می‌شود. در واقع خشک کردن بخش ضروری کار با چوب است.
در نهایت
خشک کردن چوب به صورت طبیعی و مصنوعی صورت می‌گیرد که، روش طبیعی یا همان خشک کردن چوب در هوا، به صرفه ترین نوع از انواع روش های خشک کردن چوب محسوب می‌شود. اما باید این نکته را در نظر داشت که، زمان بسیاری سپری می‌شود تا چوب در این نوع روش خشک و آماده استفاده گردد.
دو روش خشک کردن در سوله و کوره نیز جز روش‌های مصنوعی خشک کردن محسوب می‌شوند که هر کدام نیز دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. نکته قابل توجه این است که باید قبل از استفاده از الوار، حتما آن را خشک کرده و به تناسب رطوبت موجود در آن، سازه مورد نظر را خلق کرد.
گردآوری توسط: گرند وود
